Thần tình yêu và Tâm hồn

Ngày xưa ở xứ sở nọ có một ông vua và hoàng hậu sống với nhau rất hạnh
phúc. Họ có ba cô con gái xinh đẹp mà cô út – tên là Tâm hồn – có sắc
đẹp vượt xa sắc đẹp của Thần Vệ Nữ.
Điều này đã làm cho Thần Vệ Nữ
rất bực tức và quyết định sẽ trừng phạt cô gái người trần mắt thịt kia.
Thần Vệ Nữ cho gọi con trai của mình – Thần Tình yêu – và bảo chàng:
“Con hãy làm sao cho Tâm hồn yêu một kẻ hèn mạt nhất và suốt đời bất
hạnh với hắn ta”.

Thần
Tình yêu bay đi thực hiện điều mẹ chàng ra lệnh nhưng tất cả lại xảy ra
không như mong muốn của Thần Vệ Nữ. Nhìn thấy Tâm hồn, Thần Tình yêu vô
cùng kinh ngạc bởi vẻ đẹp của nàng cũng như dáng vẻ của một công chúa
mà không còn nghi ngờ gì nữa, tình yêu đối với nàng đã bao trùm lấy con
tim của vị thần tình ái. Thần quyết định rằng người đẹp phải trở thành
vợ mình và Thần đã làm cho tất cả các chàng trai khác phải rời bỏ nàng.

Còn nhà vua và hoàng hậu cứ băn khoăn một điều: hai cô chị đều đã
đi lấy chồng thế mà Tâm hồn dù có đẹp xinh như hương trời sắc nước vẫn
sống với cha mẹ mà không thấy một chàng trai nào giạm hỏi.
Nhà vua
đem chuyện này th­ưa với một nhà tiên tri, còn nhà tiên tri này (theo
lời của Thần Tình yêu) nói rằng công chúa có một số phận không bình
thường. Nhà tiên tri nói rằng vua về mặc áo c­ưới cô dâu cho công chúa
rồi dẫn nàng lên đồi cao chờ một chàng rể mà công chúa chư­a biết mặt.
Cả vua và hoàng hậu đều tỏ ra lo lắng và buồn phiền như­ng không dám trái ý thần thánh nên họ đã làm theo lời của nhà tiên tri.
Nàng
công chúa tội nghiệp trong bộ áo c­ưới cô dâu một mình trên đỉnh đồi
với một nỗi sợ hãi không biết điều gì sẽ xảy ra với mình. Bỗng nhiên
một cơn gió nhẹ bao trùm lấy Tâm hồn, mang nàng từ trên đỉnh đồi trơ
trọi xuống giữa thung lũng xanh và đặt nàng lên thảm cỏ. ở gần đó có
một cánh rừng, trong rừng cây có một cung điện bằng đá cẩm thạch. Nhận
thấy rằng không có gì nguy hiểm xảy ra với mình, công chúa đã đến gần
để xem cung điện. Cửa chính tự mở ra trư­ớc mặt công chúa và nàng rụt
rè bư­ớc vào trong cung điện.
Chưa bao giờ công chúa được nhìn
thấy toà lâu đài nguy nga tráng lệ như thế. Những bức tường được dát
vàng và bạc, trần nhà được làm bằng ngà voi, còn sàn nhà, nơi nàng giẫm
chân lên, được ghép bằng đá quí.
Một giọng nói từ đâu đó vang lên:
“Xin chào công chúa xinh đẹp! Nàng hãy là người chủ của cung điện này”.
Suốt cả ngày Tâm hồn đi dạo trong cung điện nhưng không thể nào đi hết
được tất cả các phòng. Những người đầy tớ vô hình đã hộ tống công chúa
và thực hiện những điều nàng mong muốn.
Buổi chiều, khi đã mệt,
Tâm hồn lên giường nằm ngủ thiếp đi và Thần Tình yêu cũng nằm xuống bên
nàng. Tâm hồn không nhìn thấy mà chỉ cảm thấy có người chồng chưa biết
mặt, tuy vậy nàng đã yêu chàng tha thiết. Buổi sáng, trước khi bình
minh xuất hiện Thần Tình yêu đã ra đi và lại trở về trong đêm tối.
Tâm
hồn vô cùng hạnh phúc sống trong lâu đài tráng lệ với người chồng của
mình, cho dù người đó nàng chưa biết mặt. Chỉ một điều làm cho nàng lo
lắng: nàng biết rằng cha mẹ và các chị của nàng đang đau khổ vì nghĩ
rằng nàng đã chết.
Một lần, trong đêm, Tâm hồn nói với Thần Tình
yêu: “Chồng yêu dấu của em! Em không thể nào yên tâm và sống hạnh phúc
bên anh khi mà cha mẹ em đang sống trong đau khổ vì em. Cho phép em
được báo tin cho cha mẹ rằng em còn sống và mạnh khoẻ”. Nhưng Thần Tình
yêu trả lời: “Tốt nhất em đừng làm điều này kẻo lại rước về tai hoạ”.
Tâm
hồn không dám đòi hỏi nhưng từ hôm đó nàng trở nên trầm tư, buồn bã cho
dù chồng có âu yếm hết lời. Còn Thần Tình yêu không chịu nổi cảnh khi
nhìn thấy vợ mình buồn bã, chàng nói: “Ta sẽ thực hiện điều mong muốn
của em. Em sẽ gặp lại các cô chị của em nhưng hãy coi chừng họ có thể
khuyên em làm điều dại dột”.
Chàng sai Thần gió đi đón các chị gái
của Tâm hồn và họ được đưa đến cung điện. Nhìn thấy cô em gái còn sống
và khoẻ mạnh họ vô cùng mừng rỡ. Nhưng khi Tâm hồn kể cho họ nghe rằng
nàng vô cùng hạnh phúc và dẫn họ đi quanh cung điện, chỉ cho họ thấy sự
giàu có của mình thì trong lòng các cô chị trỗi dậy điều ghen tỵ.
Khi
các cô chị hỏi về người chồng thì Tâm hồn đã hồn nhiên trả lời rằng
chồng của nàng tốt bụng, luôn dịu dàng và có lẽ còn rất trẻ nhưng nàng
không khẳng định được điều này vì chồng chỉ đến với nàng trong đêm tối.
Nghe xong những điều này thì các cô chị lại càng ghen hơn nữa bởi trong
số họ một người có ông chồng già và đầu hói trọc như quả bí ngô còn
người kia có chồng bị bệnh thấp khớp co quắp lại, suốt ngày bôi thứ
thuốc mỡ hôi hám.
Trở về nhà các cô chị thậm chí không nói cho cha
mẹ biết rằng Tâm hồn còn sống khoẻ mạnh mà lại đi nghĩ ra mưu kế hòng
chiếm đoạt hạnh phúc của cô em…
Sau một thời gian Tâm hồn lại muốn được gặp các cô chị và cũng như lần trước, họ lại được Thần gió mang đến cung điện.
Vừa
nhìn thấy Tâm hồn các cô chị với vẻ mặt đau khổ đã kêu lên: “Thật là
tai hoạ cho em. Chồng em là một con rắn ác độc và kinh tởm. Những người
dân ở đây đã nhiều lần nhìn thấy nó bò qua sông rồi vào trong cung
điện. Em hãy coi chừng! Một ngày nào đó nó sẽ cắn em và em sẽ chết một
cái chết khủng khiếp”. Rồi cả hai người cùng khóc nức nở.
Khi đó
Tâm hồn hoảng sợ hỏi hai cô chị: “Thế em phải làm gì bây giờ?” Hai cô
chị nói: “Em hãy giấu vào dưới chăn một con dao sắc và đêm đến, khi nó
vào giường em hãy giết nó đi”. Thế rồi hai cô chị nham hiểm trở về nhà,
bỏ lại cô em trong sợ hãi và đau khổ.

Sau
khi hoàn hồn lại Tâm hồn tỏ ra nghi ngờ những lời các cô chị và nàng
quyết định trước khi giết chồng phải nhìn rõ mặt để xem có đúng chồng
mình là con rắn ác độc và kinh tởm như lời các cô chị hay không. Nàng
giấu một ngọn đèn ở dưới gối.
Đến đêm, như thường lệ, Thần Tình
yêu đến với Tâm hồn. Khi chàng ngủ thiếp đi Tâm hồn lặng lẽ châm đèn và
lặng đi vì sợ hãi nhìn lên người chồng của mình. Nhưng nàng đã vô cùng
sung sướng khi thay vì con rắn ác độc và kinh tởm nàng nhìn thấy thiên
thần đôi cánh bạc.
Cánh tay của Tâm hồn run run, ngọn đèn nghiêng
xuống và một giọt dầu nóng rơi xuống vai người chồng đang ngủ. Ngay lập
tức Thần Tình yêu tỉnh dậy. Nhìn thấy Tâm hồn với cây đèn trong tay,
chàng kêu lên trong giận dữ và đau đớn: “Em đã nghe theo lời xui của
các cô chị, đã giết chết hạnh phúc của chúng mình. Ta có thể trừng phạt
em một cách nghiệt ngã nhưng ta chỉ trừng phạt em bằng sự xa cách với
ta”. Nói xong Thần Tình yêu vỗ cánh bay đi.
Tâm hồn còn lại một
mình suốt ngày chỉ biết khóc và thầm nguyền rủa sự nông nỗi, cả tin của
mình. Sau đó nàng từ giã cung điện nguy nga kia để lên đường đi tìm
kiếm người chồng yêu dấu.
Còn Thần tình yêu thì đã bay về cung điện của Thần Vệ Nữ. Bờ vai bị bỏng càng đau thêm khiến chàng kêu lên đau đớn.
Thần
Vệ Nữ giận đứa con của mình vì không hỏi ý mẹ đã cưới cho mình cô gái
mà Nữ Thần mong cho điều ác nhưng Nữ Thần tức giận Tâm hồn còn nhiều
hơn nữa. Nữ Thần cấm các thiên thần và người trần giúp đỡ cô gái bất
hạnh kia, cấm không được ai che chở hoặc an ủi Tâm hồn.
Còn Tâm
hồn sau một thời gian dài phiêu bạt kỳ hồ, từ chối biết bao người, cuối
cùng nàng cũng đến được cung điện của Thần Vệ Nữ.
Nữ Thần đón Tâm
hồn bằng những lời chửi rủa và nhạo báng. Cho rằng Tâm hồn chỉ đáng làm
một người hầu, Nữ Thần đã sai lấy hạt kê, đại mạch, hạt anh túc và đậu
ván trộn lẫn vào nhau trong một thúng to rồi sai Tâm hồn phải nhặt
chúng ra từng loại.
Tâm hồn chỉ biết ngồi khóc vì công việc không
biết đến bao giờ mới xong nhưng có một chú kiến đã tỏ lòng thương. Kiến
về gọi cả đàn ra và chỉ trong giây lát đã làm xong việc mà Nữ Thần
giao.
Khi đó Nữ Thần ra lệnh cho Tâm hồn đi vào rừng, nơi có bầy
cừu lông vàng đang gặm cỏ để lấy lông của chúng mang về. Nhưng bầy cừu
rất dữ và hay đánh nhau, không cho ai đến gần mình. Tâm hồn chỉ biết
đứng bên bờ suối, không dám đến gần bầy cừu đang gặm cỏ.

Bỗng
có tiếng xào xạc rồi một cây sậy bên bờ suối lên tiếng: “Con hãy đợi
đến giữa trưa, khi đó bầy cừu sẽ ngủ thì con đi vào rừng và sẽ thấy có
rất nhiều lông bị mắc lại trên những bụi cây”. Tâm hồn làm theo lời
khuyên của cây sậy và đã mang về cho Thần Vệ Nữ một bó lông cừu vàng.
Nhưng
Thần Vệ Nữ vẫn chưa hài lòng và ra lệnh cho Tâm hồn phải lấy một bình
nước nguồn từ con suối trên đỉnh vách đá cao dựng đứng.
Khi Tâm
hồn ôm chiếc bình pha lê đứng dưới chân vách đá nhìn lên tuyệt vọng thì
có một con đại bàng bay ngang qua. Đại bàng chộp lấy bình pha lê rồi
bay lên đỉnh vách đá múc đầy bình nước nguồn xuống trao cho Tâm hồn.
Thần
Vệ Nữ tức giận, nghĩ ra một việc mới, bắt Tâm hồn đi xuống âm phủ, vào
vương quốc Thần chết hỏi xin Ngài một cái hòm, không được mở ra rồi
mang về cho Thần Vệ Nữ.
Nàng công chúa bất hạnh nghĩ rằng thà chết
còn hơn là đi làm việc này. Nàng leo lên một cái tháp cao để nhảy xuống
tự tử. Vẻ đau đớn của nàng đã làm cho những viên đá trên tháp tỏ lòng
thương xót. Những viên đá này lên tiếng an ủi Tâm hồn và chỉ cho nàng
con đường đi xuống âm phủ, bảo nàng hãy cho người lái đò qua con sông
ngăn cách cõi dương thế và âm phủ hai đồng tiền và ném cho con chó canh
cổng âm phủ hai miếng bánh mỳ.
Thần chết trao cho Tâm hồn một
chiếc hòm. Nàng nhớ rằng Thần Vệ Nữ đã dặn nàng không được mở ra nhưng
nàng đã không kiềm chế được sự tò mò. Vừa bước chân lên cõi trần gian
nàng liền mở nắp đậy chiếc hòm. Trong chiếc hòm này là một giấc ngủ
giống như cái chết. Một làn khói đen bao trùm lấy Tâm hồn, nàng ngã
xuống đất và ngủ thiếp đi.

Lúc này vết bỏng trên vai Thần Tình yêu cũng đã lên da, cả cơn đau và
cơn giận Tâm hồn cũng đã đi qua. Chàng bay đi tìm vợ và tìm thấy nàng
đang ngủ say. Chàng đánh thức nàng bằng một nụ hôn nồng thắm. Tâm hồn
kể cho chồng nghe về những chuyện mà Thần Vệ Nữ đã làm đối với nàng.
Chàng hứa với vợ rằng từ nay sẽ không bao giờ xảy ra điều đó nữa. Chàng
bay đến Thần Dớt nhờ ngài hoà giải mẹ và vợ mình.
Thần Dớt cho gọi
Thần Vệ Nữ: “Con gái của ta! Con chớ buồn phiền rằng con trai của con
đã chọn cho mình người vợ không phải là thần tiên mà người trần mắt
thịt. Ta sẽ ban cho nàng sự bất tử và nàng sẽ trở thành tiên”. Nói rồi
Ngài rót đầy một cốc nước tiên đưa cho Tâm hồn uống.
Từ đó Tâm hồn
trở thành tiên như người chồng của mình. Các vị thần ngợi ca sắc đẹp và
phẩm hạnh của nàng. Thần Vệ Nữ cũng đành hoà giải và nhận Tâm hồn là
con dâu của mình.
Sau này vợ chồng Thần Tình yêu và Tâm hồn sinh
một đứa con gái có tên là Hạnh Phúc. Câu chuyện về Thần Tình yêu và Tâm
hồn đã trở thành đề tài của rất nhiều tác phẩm nghệ thuật – thơ, ca,
nhạc, hoạ, kịch và điêu khắc.
Còn nếu như bạn đã từng đọc tiểu
thuyết Con lừa vàng thì câu chuyện này biên soạn từ tác phẩm nói trên.
Câu chuyện này có nguồn gốc Hy Lạp nhưng trở thành nổi tiếng qua tác
phẩm của nhà văn La Mã (thế kỉ thứ 2) – Apulei. Nhân vật của tiểu
thuyết là một bà ở, trước khi kể chuyện này đã nói: “Tôi biết nhiều câu
chuyện hay của ngày xửa ngày xưa… ”. Như vậy, Apulei muốn nối đến nguồn
gốc dân gian của câu chuyện về Thần tình yêu và Tâm hồn.
Apulei
gọi các vị thần bằng tên La Mã: Amour, Venus, Jupiter... nhưng tên
Psyche – từ tiếng Hy Lạp – nghĩa là “Tâm hồn”. Sau này câu chuyện Thần
Tình yêu và Tâm hồn được người đời giải thích ngụ ý nói về sự phiêu du
của tâm hồn con người khát khao được hòa nhập với tình yêu làm một.